Een andere kijk op 'probleemgedrag'

Slaan, gillen, dwalen, zelfverwonding, angst en apathie. Dit type gedrag wordt nogal eens als 'probleemgedrag' gezien. Maar wat is de onderliggende oorzaak van dit gedrag? En hoe kun je als zorgprofessional dit gedrag begrijpen en zelfs omarmen bij mensen met dementie of een verstandelijke beperking?

Geert Bettinger is auteur van het inspirerende boek 'Door stil te staan kom je verder' en gastspreker en trainer van StudieArena. Hij biedt een verfrissende benadering om met empathie en begrip te reageren op complex gedrag. Inmiddels is zijn boek al in 6 verschillende talen beschikbaar en er verschijnt ook een uitgave speciaal voor het MBO-onderwijs.

Inzicht in Signaalgedrag

In zijn boek legt Bettinger uit hoe we als zorgprofessionals soms het contact met onze cliënten verliezen. Op een heldere, indringende en confronterende manier beschrijft hij hoe we als zorgprofessionals soms meer met ons vak bezig zijn. We zien de cliënt als middel in plaats van andersom en raken daardoor soms ver van hen vandaan.

We raken bijvoorbeeld verstrikt in regels en routines, waarbij we de individuele wensen en rechten van bewoners uit het oog verliezen. In een zorgomgeving lijken vrijheden vaak verloren te gaan, zoals de wens om op zondagochtend uit te slapen en in pyjama te blijven. Mensen worden verplicht of zelfs gedwongen om de huisregels te volgen.

Signaalgedrag

Geert Bettinger benadrukt dat we 'probleemgedrag' moeten zien als 'signaalgedrag'. Mensen met dementie of een verstandelijke beperking hebben soms beperkte middelen tot hun beschikking om te communiceren. In plaats van hun ongenoegens te uiten met woorden, gebruiken ze gedrag om aandacht te vragen, van schreeuwen tot zelfverwonding of rusteloos rondlopen. Dit gedrag is hun manier om te communiceren dat er iets aan de hand is. Probleemgedrag is dus eigenlijk een teken, een boodschap die we moeten proberen te begrijpen. Bettinger moedigt ons aan om verder te kijken en te achterhalen waarom bepaald gedrag voorkomt. Op die manier kunnen we echt begrijpen wat onze cliënten nodig hebben.

Glazen kapotgooien

Geert Bettinger belicht in zijn boek herkenbare situaties en hoe je die kunt veranderen of verbeteren. Dit doet hij aan de hand van waargebeurde casussen. Neem bijvoorbeeld het verhaal van 'Piet' die voortdurend glazen kapot gooit. In plaats van alle glazen op zijn afdeling te vervangen door plastic en uit zijn directe bereik te halen, stelt Bettinger de cruciale vraag: waarom doet Piet dit? Het geluid van brekend glas blijkt Piet een gevoel van veiligheid te geven. Het is zijn manier om zich af te sluiten van overprikkeling in een chaotische wereld. Het team vindt daarna een creatieve oplossing: Piet wordt verantwoordelijk voor het verzamelen van glas voor de glasbak, waardoor hij nog steeds dat vertrouwde geluid kan ervaren.

Graaf dieper

Dit verhaal illustreert perfect de kern van Bettinger zijn benadering: we moeten bereid zijn om diep te graven en te begrijpen wat er werkelijk aan de hand is. In plaats van 'probleemgedrag' af te straffen, kun je het zien als een kans om beter te begrijpen wat cliënten nodig hebben.

Wil je meer leren over de visie van Geert Bettinger en zijn benadering van complex gedrag bij mensen met dementie? Grijp dan de kans om hem persoonlijk te ontmoeten op onze Congresparade Dag van de Activiteitenbegeleiding en zijn Masterclass bij te wonen op de Themadag Anders omgaan met complex gedrag. Je vindt de Themadagen in onze agenda voor de eerstvolgende datum.